Hoe kom ik tot rust tijdens de chaos van de feestdagen? Die vraag stelde ik mezelf de afgelopen week. Mijn kinderen zijn ondertussen wat groter (13 & 14), maar met een samengesteld gezin loopt er nu ook een meisje van 9 rond, mijn ouders hebben wensen, mijn broer en zijn vrouw en natuurlijk zijn kinderen. En van Sinterklaas krijg ik stress. Dat merk ik niet alleen zelf, maar iedereen om me heen…
Sinterklaas
Sinterklaas vond ik altijd magisch. Tot en met een paar jaar geleden, de kinderen werden groter, de magie van het feest werd minder, de vanzelfsprekendheid om Sinterklaas te vieren werd minder en waar ik dacht dat iedereen het fijn vond om samen te zijn, bleek het Sinterklaasfeest voor sommigen een taakje. Mijn verwachtingen waren enorm: ik wilde de magie van Sinterklaas. Maar wat ik ontving de laatste jaren was een domper, ik was eindeloos aan het plannen en kreeg er niet voor terug wat ik had verwacht. Geen magie, maar gedoe, gezeur en getrek. Resultaat: geen zin meer in Sinterklaas.
En dat is zo jammer.
Verwachtingen
Ik heb eens in de spiegel gekeken. Ik heb mezelf afgevraagd:
Kan ik verwachten dat iedereen er zo in staat als ik?
Is het realistisch dat mijn familie mijn verwachtingen kent?
Is het realistisch dat mijn familie aan mijn verwachtingen voldoet?
Zeker als ik ze niet uitspreek?
Wat is nou echt de waarheid?
Ik ontdekte dat de sleutel tot magie in mezelf ligt. Ik moest duidelijker zijn in wat ik wilde en daarbij ook de vraag stellen waar de rest energie van krijgt. Waar worden ze blij van? Hoe kunnen we al deze verwachtingen managen tot een groot magisch feest of hoeft het niet groot en magisch te zijn? Al die vragen werkten zeer rustgevend voor me en nu maar afwachten wat 5 december gaat brengen. Als ik iedereen in z’n waarde laat en mijzelf daarbij ook niet vergeet, dan kan het enkel een fijne avond worden!
Magische gesprekken
Voor mij was het sinterklaas waar alle verwachtingen speelden. Maar verwachtingen spelen niet alleen bij de feestdagen (let wel, de feestdagen zijn wel echt een gaarkeuken aan verwachtingen), ze spelen bij iedere samenwerking en ieder doel dat je wilt bereiken. Krijg je er stress van? Kijk dan ook even in de spiegel:
Kan ik verwachten dat iedereen er zo in staat als ik?
Is het realistisch dat ‘anderen’ mijn verwachtingen kennen?
Is het realistisch dat ‘anderen’ mijn verwachtingen voldoen?
Zeker als ik ze niet uitspreek?
Wat is nou echt de waarheid?
En ja, soms word je er verdrietig van als je merkt dat jouw verwachtingen niet de verwachting van een ander zijn. Maar hé, ga erover in gesprek. Verwonder je over elkaars ideeën en verwachtingen. Een ding is zeker: dan ontstaat er magie!
In de Week van de Werkstress (13 t/m 17 november 2023) is Verbinding het thema. Op de website https://www.wvdws.nl wordt dat thema als volgt geïntroduceerd: (ver)binding; hoe maak je die in een wereld waarin juist veel meer op afstand gebeurt? Hoe blijf je aangesloten, bij je collega’s, bij je organisatie, bij de maatschappij of misschien zelf op de arbeidsmarkt? (Ver)binding maakt dat je ziet en gezien wordt. Essentieel in een werkwereld waar steeds meer eenzaamheid en werkdruk ervaren wordt.
Verbinding in het digitale tijdperk
Een voorbeeld van hoe het thema verbinding leeft in een team. “Een teamtraject na afloop van corona, een periode waarin hard is gewerkt en veel is gebeurd in dit team. Er is zeker een aanslag gepleegd op de mentale gezondheid van dit team. Met als meest recente verandering dat het team onderdeel is geworden van een grotere afdeling. Over zo’n verandering valt veel te zeggen, maar we lichten het thema Verbinding binnen dit team eruit, gezien het thema van de Week van de Werkstress.
Een deel van het team spreekt uit een sterke behoefte te hebben om terug te gaan naar hoe het was in het team voor Corona. Voor hun is verbinding samen – fysiek – op kantoor zijn, even tijd hebben voor een praatje, de gelegenheid hebben om hulp te vragen bij een probleem en dan meteen een antwoord krijgen. Zij geven aan dat ze deze verbinding niet ervaren via Teams. Een keer per week houdt het team een check in.
Een aantal andere collega’s geven aan die behoefte niet delen. Zij zijn blij met de mogelijkheid van het thuiswerken en dat ze alleen naar kantoor hoeven te komen als het nodig is voor de klant. Het scheelt reistijd en maakt het makkelijker om flexibel te zijn in de opvang van kinderen. Hier botst de behoefte aan verbinding met een andere waarde: autonomie. De vrijheid hebben om zelf invulling te geven aan je werkdagen. Er ontstaat een impasse.”
Resilience in organisaties
Resilience in organisaties wordt in managementliteratuur op twee manieren beschreven. Als aanpassingsvermogen/wendbaarheid en als veerkracht/weerbaarheid. Risicomanagement plus – aandacht voor het behouden en herstellen van het bestaande is hoe veerkracht en weerbaarheid worden beschreven. Het is een statisch perspectief. Net zolang volhouden totdat de situatie weer wordt zoals het was.
Het vinden van een nieuw evenwicht, een dynamisch perspectief, heeft aandacht voor aanpassingsvermogen en wendbaarheid. Het is gericht op het vinden van een nieuw normaal. (L. Van der Sluis, Talent in bedrijf, H. 8) Een term die veel weerstand oproept. En toch is het wel een juiste term om te beschrijven wat er ook nodig is. Want misschien is het zo dat er meer eenzaamheid is en meer werkdruk en meer individualisering. Maar is dat slecht? Of zijn we er slecht in om ons erop in te stellen?
Voor beide behoeften uit het voorbeeld is wat zeggen. Maar erover in gesprek gaan lijkt te voelen als een lose-lose. Ofwel de oude medewerker moet zich maar voegen en een beetje werken aan zijn digitale vaardigheid. Of de beleidsregels moeten gevolgd worden en iedereen moet drie dagen naar kantoor komen. Deze impasse is het gevolg van de gedachte dat er nu, meteen duidelijkheid moet komen en een oplossing moet komen. Dat de verandering vastgelegd wordt.
Terwijl een onderdeel in het proces van veranderen ook is dat de teamleden het ongemak van onduidelijkheid leren verdragen. Dat het verleden nog niet weg is en de toekomst nog niet gecreëerd. Deze tussentijd biedt ruimte om de oude vorm los te laten, op te laten lossen, te behouden wat van waarde is en toe te staan dat er een nieuwe vorm kan ontstaan. Veranderen is een werkwoord.
Teams en organisaties die op deze manier kunnen leren en transformeren zijn wendbaarder en weerbaarder. Zij zijn beter in staat zichzelf te verhouden tot de interne en externe veranderingen die nu eenmaal plaatsvinden. Dit stelt ze in staat de behoefte aan verbinding en autonomie met elkaar te balanceren. Wat bijdraagt aan de medewerkerstevredenheid en daarmee aan het behoud van vitale medewerkers op de langere termijn.
Individuele teamleden worden sterk beïnvloed door communicatiepatronen binnen het team. Hieronder een overzicht van de positieve en negatieve effecten van deze patronen.
OPEN COMMUNICATIE
Open communicatie.
Open communicatie stimuleert de betrokkenheid van teamleden en vergroot hun bereidheid om hun ideeën en meningen te delen. Dit versterkt hun zelfvertrouwen en draagt bij aan een positieve individuele werkervaring.
Ingehouden communicatie leidt tot verminderde betrokkenheid en frustratie van de teamleden. Ze voelen zich genegeerd of onbelangrijk.
DUIDELIJKE ROLLEN
Duidelijke rollen.
Duidelijke rolbeschrijvingen die overeenkomen met de vaardigheden en interesses van een teamlid, vergroten hun voldoening en motivatie.
Aan de andere kant, als rollen vaag zijn en als teamleden taken uitvoeren die niet overeenkomen met hun sterke punten, dan leidt tot demotivatie. Ze weten niet wat ze moeten doen en komen niet tot hun recht.
EFFECTIEF OMGAAN MET CONFLICTEN
Effectief omgaan met conflicten.
Conflicten aangaan en uitspreken bevordert een positieve sfeer – mits dat op een constructieve manier gebeurt. Hoe meer een team dat doet, hoe beter het gaat, hoe meer groei er gemaakt wordt op persoonlijk en professioneel vlak.
Conflicten vermijden of ruzie zoeken leidt tot onopgeloste spanningen. Stress houdt langer aan en welzijn en prestaties nemen af.
GEZAMENLIJKE DOELEN
Gezamenlijke doelen.
Teamleden die achter de gezamenlijke doelen van het team staan, voelen zich gemotiveerd om daaraan bij te dragen en zullen waarschijnlijk een hoger niveau van inzet tonen.
Wanneer doelen echter niet goed zijn afgestemd, kan dit leiden tot een gebrek aan betrokkenheid en een verminderde individuele prestatie.
AANPASSINGSVERMOGEN
Aanpassingsvermogen (veerkracht).
Een team dat zich aanpast en evolueert, biedt individuen kansen voor persoonlijke en professionele groei.
Andersom kunnen individuen in teams met starre ontwikkelingspatronen het gevoel hebben dat hun leerproces beperkt is, wat hun motivatie en arbeidstevredenheid kan beïnvloeden.
En nu?
Inzicht in de positieve en negatieve effecten van deze communicatiepatronen in teams op teamleden, is een mooie eerste stap naar het verbeteren van de teamdynamiek en het welzijn van de teamleden. Het geeft een handvat om de teamdynamiek positief te beïnvloeden en het welbevinden en het werkplezier te verhogen. Want het ligt niet altijd aan een persoon, maar aan de interactie tussen de personen. En dàt is waar de kracht van samen-werken ligt.
Geschreven door Selina van der Keur, Inzetbaarheidscoach Hera
Uit TNO onderzoek (2015)* blijkt dat jong werkenden – van 25 tot 35 jaar – die bekend zijn met burn-out(achtige) klachten een verhoogde kans hebben op terugval. Het leren omgaan met stress en hierin te ontwikkelen is belangrijk om gezond en met plezier te leven en te werken. We willen natuurlijk niet dat jong werkenden herhaaldelijk te kampen krijgen met burn-out(achtige) klachten!
De vraag is natuurlijk waarom het risico van mentale klachten onder Millennials groot is. TNO heeft dat onderzocht:
Werkdruk en werk-privé balans: denk hierbij aan een combinatie van (te) hoge taakeisen, ongewenste omgangsvormen op het werk, zoals pesten of onveilige werkomgeving, maar ook de emotionele betrokkenheid bij het werk. De 25 t/m 35-jarigen voelen zich meer emotioneel betrokken bij het werk, maar vinden tegelijkertijd ook dat ze vaker emotioneel veeleisend werk verrichten. Ongeveer 50% van de jonge werknemers van deze doelgroep geeft aan dat familie regelmatig wordt verwaarloosd door het werk (te weinig tijd);
Flexibele contracten: de Millennials zijn opgegroeid (1981- 1996) in een tijd waarin er geen gelijkwaardige balans was tussen vraag- en aanbod in banen. Dit heeft ervoor gezorgd dat Millennials minder snel aan een goede baan zijn gekomen. Daarnaast krijgen Millennials regelmatig flexibele arbeidscontracten aangeboden. Dit brengt onzekerheid over het werk- en baangarantie met zich mee. Met als gevolg een hogere ervaren werkdruk. Werkdruk ontstaat door het gevoel om te moeten (over) presteren, want de Millennial heeft regelmatig twijfels of het contract wel verlengd gaat worden.
Onze psychologen en coaches van Brainwave zijn van mening dat de oorzaken van burn-out verder te trekken zijn dan alleen mentale – en sociale arbeidsbelasting. Wij zien een aantal factoren in de praktijk regelmatig voorbijkomen:
Never enough mentaliteit
We leven in een wereld met het geloof dat je kunt bereiken wat je wilt en dat ergens mee stoppen een slechte mindset is. In combinatie met de snelle technologische ontwikkelingen, leidt dat tot hoge verwachtingen, met als gevolg constante stress en hoogspanning voor Millennials. Dat heeft niet alleen met werk te maken. We streven naar continue verbetering op elk vlak; een succesvolle carrière, financieel goed bij kas zitten, excelleren in de sport, gelukkig zijn in de liefde en er ook nog eens op je best uitzien. Maar wanneer is het genoeg? Het zijn behoorlijk wat ballen om in de lucht te houden.
Ambitie en idealen
Met het hebben van ambities en idealen is natuurlijk niets mis maar wat als deze verwachtingen niet haalbaar blijken te zijn? Is falen dan toegestaan? Het gevaar ligt op de loer om deze ervaringen om te zetten in negatieve opvattingen over ons eigen presteren en onze kwaliteiten. Terwijl ons geluk niet volledig zou moeten afhangen van werkprestaties***.
Werkgeluk
Millennials zijn kritischer op de kwaliteit van het werk en het werkgeluk. Jonge medewerkers zijn sneller bereid om hun baan op te zeggen als hun persoonlijke overtuigingen niet overeenkomen met die van hun werkgever. 56%** van de jonge werknemers geeft aan hun baan op te zeggen als ze behoefte hebben om van het leven te genieten.
Economische ontwikkelingen
Millennials zijn opgegroeid in een lastige arbeidsmarkt, in tegenstelling tot hun ouders (welvarende bloeiende economie). Hierdoor kampen Millennials met andere uitdagingen; allereerst het vinden van een baan. Dit geldt overigens niet in de huidige arbeidsmarkt. De Millennial heeft over het algemeen een lagere financiële buffer opgebouwd en wordt door de maatschappelijke ontwikkelingen gedwongen om bewustere keuzes te maken. Op vakantie gaan, sparen voor de uitzet of toch spaargeld opbouwen? Een lastige keuze als je het ons vraagt.**
FOMO
De Millennial wordt dagelijks geconfronteerd met een overload aan prikkels, bewust en onbewust. Deze prikkels zijn offline (fysieke sociale contacten) en online (social media). De Millennial is opgegroeid in een tijdperk van de informatietechnologie en zijn communicatief vaardig ingesteld.
Wel eens gehoord van FOMO? We willen connected blijven en zijn verslaafd geworden aan de socials. Conclusie? Millennials zijn individualistischer dan alle andere generaties en dat heeft een groot afbreukrisico, ook voor mentale klachten. Antropologe Danielle Braun pleit niet voor niets voor meer verbondenheid en sociale contacten.
Dit wetende; hoe ga je hier als organisatie en/of als leider mee om? En natuurlijk als individu. Want stel dat je je herkent in deze oorzaken, waar ligt dan de oplossing?
In een volgend blog gaan we in op deze aspecten en geven we je praktische tips. Kun je daar niet op wachten of heb je direct hulp nodig? Neem dan contact op want voorkomen is beter dan genezen. Mail ons op hallo@hera.nl
Open staan voor nieuwe indrukken en inspiratie opdoen om medewerkers van bedrijven nog beter te kunnen begeleiden in coachingstrajecten. Wij denken dat dat heel belangrijk is. Steeds weer inspiratie halen uit de verhalen en omstandigheden van anderen, om daarmee je eigen wereldbeeld te laten groeien en dat weer aan anderen door te geven.
We zijn in de afgelopen periode ondermeer geïnspireerd geraakt door de documentaire Tig op Netflix. Deze documentaire gaat over Mathilde “Tig” Notaro. Zij doet stand-up comedy en heeft een verrassend veerkrachtige manier om met life-events om te gaan. Zij is ernstig ziek geweest, heeft haar moeder verloren en kreeg later ook nog borstkanker. Het is ongelofelijk hoe zij steeds weer opstaat. Velen zouden onder een deken kruipen en er niet meer onder vandaan komen. Het is knap om humor in te zetten om met moeilijke situaties om te gaan en het getuigt van een enorme veerkracht. Daar leren wij dus wat van!…. en jij misschien ook…?!
Doe er je voordeel mee.
Overigens schreven we al eerder een blog over de relatie tussen veerkracht en life-event. Lees het blog hier.
Als Arbeids- en Organisatiepsycholoog ben ik aangesloten bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en krijg ik elke maand het blad ‘De Psycholoog’ thuisgestuurd. In deze eerste maand van het nieuwe jaar staat een recensie van een boek van Christiaan Vinkers: In de ban van burn-out. In dit boek wordt het fenomeen van burn-out naar het land der fabelen verwezen. Het is niet de eerste keer dat ik dit tegenkom in vakliteratuur en in de media. Bestaat burn-out? Of is het een fenomeen waar we ons in Nederland al dertig jaar mee bezighouden, zonder dat het echt ‘bestaat’. Immers, burn-out is niet opgenomen in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) die in psychologische hulpverlening gebruikt wordt om mentale stoornissen te labellen.
Nou ben ik zelf niet erg van de hokjes en de labels. Ik werk al lang in de psychologische hulpverlening, overigens met opzet nooit in de GGZ, en heb gemerkt dat ik veel liever gewoon naar de mens kijk en labels niet erg productief vind. Voordat je het weet praten we over het label in plaats van de mens zelf.
Maar een label of niet, in de praktijk zie ik veel mensen die al té lang leven met een (enorme) disbalans tussen draagkracht en draaglast. Door externe omstandigheden of een verminderde veerkracht (het vermogen om de wereld het hoofd te bieden) treden er stressklachten op. Het kenmerk van wat ooit gelabeld is als burn-out is de duur van deze stressklachten. Vinkers noemt burn-out dan ook het eindstadium van stress. Dat ben ik ergens wel met hem eens. Ik denk niet dat we per se een label nodig hebben. De coachees die ik zie en spreek hebben last van stress en zelfs soms zo erg dat ze niet meer tot activatie komen en hun bed niet meer uit kunnen komen door een extreme (emotionele) vermoeidheid. Geïnvalideerd door stress. Label of niet: voor deze mensen is dat toch een probleem. En niet alleen voor deze mensen, ook voor onze maatschappij en wereld. Het laat mensen niet meedraaien in de maatschappij, daar waar ze dat vaak toch echt willen.
Als burn-out het eindstadium van stress is, zouden we ons dan niet veel meer moeten richten op de preventie van het langdurig ervaren van stress? Dan hoeven we het niet meer over een label te hebben. Het lijkt wel alsof we (de maatschappij als geheel en de mens als individu) steeds meer verwijderd raken van wat balans is. De media laat ons geloven dat we het allemaal moeten kunnen en willen. Dat we altijd maar blij en gelukkig moeten zijn. We moeten continu ‘aan’ staan en het beste nastreven. De media is NIET de realiteit. Vraag je eens af wat goed voor JOU is en wat niet? Wat voelt goed en wat niet? Wat is goed voor werknemers en wat niet? Dat is moeilijk te objectiveren, maar gaat om een besef en bewustzijn wat goed voor JOU is/voelt. Leer je eigen kompas kennen en meet je eens wat minder aan anderen. Ga als leidinggevende eens het echte gesprek aan wat er speelt bij medewerkers in je team en of de balans tussen draagkracht en draaglast nog ok is.
Stresso ergo Sum: ik stress, dus ik besta??
Doe mij maar Sentio ergo Sum: ik voel, dus ik besta!!
In een eerder blog schreven we al dat je bij stress beter niet kunt gaan netflixen, maar dat je beter een actieve activiteit kunt oppakken om je energie terug te krijgen en te herstellen van stress. Maar netflix kan ook mooie dingen brengen! Ik (Karin, psycholoog bij Brainwave) zag een week geleden de documentaire-film ‘Stutz‘, geregisseerd door Jonah Hill.
De documentaire gaat over psychiater Phil Stutz en zijn werkwijze. Stutz is tevens Jonah’s therapeut. Ik werd geraakt door de echtheid en kwetsbaarheid van de documentaire. De methoden die Stutz hanteert noemt hij zelf ’tools’ om op een praktische manier de dingen in het leven het hoofd te bieden. Eén van deze methoden is de ‘string of pearls’: elke dag weer een parel aan je levensketting rijgen om voorwaarts te gaan en uit een moeilijke tijd te komen. Elke parel heeft dezelfde waarde. Dus opstaan, tandenpoetsen, de hond uitlaten, een vriend bellen, een gezonde maaltijd voor jezelf bereiden zijn allemaal even waardevol in het voorwaarts gaan in het leven. Met name in moeilijke fases is dat belangrijk.
We spreken bij Brainwave natuurlijk veel mensen die vastlopen en in een moeilijke periode zitten. Dat kan gaan over werk, maar net zo vaak over de combinatie werk en privé. Life events dragen bij aan een gevoel van onrust en stress. Mensen lopen vast en weten niet HOE ze voorwaarts moeten. Stutz geeft duidelijk aan dat deze mensen richting nodig hebben en sturing hoe zij in deze dag of de dagen daarna op een zinvolle manier weer voorwaarts kunnen. Dat spreekt mij als mens aan. Ik ben een groot voorstander van voorwaarts gaan en door deze flow van een voorwaartse blik uiteindelijk een doel bereiken wat zingeving en blijdschap geeft. Dat hoeft niet groots en meeslepend te zijn, maar wel beter dan de moeilijke fase daarvoor. Het leven wordt immers niet achterstevoren geleefd. Bij Brainwave zijn we een groot voorstander van praktische handvatten om voorwaarts te gaan en een situatie te verbeteren.
Ook sluit ik me aan bij de woorden van Stutz: zoek in elke moeilijke fase die dingen die van waarde zijn en waar je van kunt leren. Dat vraagt om een actieve houding en reflectie. Niets is alleen maar negatief, er zijn altijd onderdelen die voor een gouden randje kunnen zorgen. Ga op zoek naar dat gouden randje en die dingen die je voorwaarts laten gaan.
Deze week is het de Week van de Werkstress. Klassiek het moment waarop veel organisaties roepen hoe veel ze van werkstress weten en waarom je vooral met hen in zee moet gaan om medewerkers van stress af te helpen. Vaak zijn medewerkers al uitgevallen, ze zijn al ziek thuis door aanhoudende stress en werkdruk. Uit het TNO Factsheet van 2022 blijkt dat eén op de zeven (!) werkenden last heeft van burn-out klachten. Dat zijn 1,3 miljoen mensen. Dit zorgt voor 11 miljoen (!) dagen per jaar dat werkenden ziek thuis zitten door werkstress. Dat zijn er 1,6 miljoen meer dan in 2020. Laat dit even op je inwerken………
Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig?!
Natuurlijk weten wij bij Brainwave veel van wat stress betekent en wat het met je lichaam en geest doet, maar eigenlijk willen wij liever de Week van de Veerkracht in het leven roepen! Een week waarin er aandacht is voor veerkracht, plezier en gezondheid.
Stress is, kortdurend, helemaal niet ongezond. We willen helemaal geen medewerkers die nooit werkdruk en stress ervaren. Werkdruk en stress zorgen ervoor dat medewerkers en organisaties vooruitkomen. Het is nodig dat we soms onder druk staan om iets te presteren. Het wordt alleen een probleem als die werkdruk veel te lang duurt.
Hoe kun je als medewerker (ja, jij!) op een goede manier omgaan met werkdruk. Dat is, volgens ons, dé focus die we moeten hebben als we NU willen leren veerkrachtig en gezondheid te zijn en blijven. Hoe ga je met diverse situaties in je leven om? Hoe stel je prioriteiten? Hoe ontspan je? Hoe ga je met anderen om? Hoe zorg je dat er een werkklimaat is waar er openheid is over werkdruk en werkstress? Hoe zorg je in het hier en nu dat medewerkers veerkrachtig en gezond zijn en blijven?
Wij denken graag na over preventie van ziekteverzuim en allerlei stress-gerelateerde klachten. Wij denken graag mee met (organisaties en) medewerkers hoe je het voor elkaar krijgt dat je werkplezier en gezondheid op nummer 1 zet. Wat vraagt dat van medewerkers? En wat vraagt dat van organisaties?
Brainwave is ontstaan uit Hera Inzetbaarheid. Hera houdt zich bezig met organisatie-advies op deze thema’s. Brainwave zet in op individuele begeleiding. Hoe kan die medewerker beter leren omgaan met stress en werkdruk om beter voor zichzelf te zorgen en uiteindelijk dus ook voor de organisatie waar deze medewerker voor werkt?
Meer weten wat Brainwave voor jou (en je organisatie) kan betekenen in de preventie van ongezondheid? Leg contact via hallo@brainwave.nu.
Interesse in de dienstverlening van Hera Inzetbaarheid? Kijk op www.hera.nl
Bij Brainwave gebruiken we bij de start (en als afsluiter!) van onze veerkracht-trajecten graag de P3 vragenlijst. P3 staat voor Portzky’s Palliatieve Palletschaal. Deze vragenlijst brengt in kaart welke verschillende vormen van herstelactiviteiten een persoon onderneemt om te herstellen van stressvolle gebeurtenissen.
Waarom is dat zo belangrijk?
In een eerder blog las je als stress te lang duurt, het cortisol gehalte in je lichaam hoger wordt. Té lang, té veel stress zorgt voor een overproductie aan cortisol waarvan we weten dat het je hersenen aantast. Er zijn verschillende manieren om je reactie op stress onder controle te krijgen. Dat doe je onder andere door te herstellen door verschillende activiteiten. Ontspannen (ademhaling, mediteren etc.) en actievere activiteiten (krachttraining, boksen etc.) zijn activiteiten die actief bijdragen aan stressherstel. Het cortisol-niveau wordt minder in je lijf en je lichaam herstelt.
Maar wat kun je nog meer doen (en wat moet je vooral niet té veel doen?)
In de P3 vragenlijst wordt er onderscheid gemaakt tussen verschillende herstel bevorderende activiteiten. In de onderstaande afbeelding geven de sterren weer welke activiteiten het meest effectief en gewenst zijn bij stressherstel. Zoals je ziet zijn positieve – en actieve activiteiten het meest zinvol. Daarna komen de solitaire – en sociale activiteiten. De hekkensluiters zijn de passieve – en de destructieve activiteiten. Onder passief verstaan we bankhangen of een dutje doen. Zeg eens eerlijk: hoe vaak zit jij ’s avonds te netflixen? Hoe vaak val je in slaap op de bank? En drink je daar dan een biertje of wijntje bij?
We denken al snel dat netflixen ontspanning geeft, maar we weten, uit onderzoek, dat dat helemaal niet zo is. Ook zien we in de praktijk dat mensen alcohol en drugs gebruiken om stress van zich af te schudden, om te ontspannen. Dit levert geen positief resultaat op. Je gaat je er niet vitaler en veerkrachtiger van voelen en je cortisolniveau in je lijf daalt niet voldoende.
Kom dus in actie en zet meer in op positieve en/of actieve activiteiten!
Veerkracht nu geeft geen garantie voor de toekomst!
Dat is een feit over veerkracht welke ik las in een artikel van Anne-Laura van Harmelen (Hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht aan de Universiteit Leiden).
Veerkracht is dynamisch, wat wil zeggen dat er diverse factoren zijn die bepalen of iemand veerkrachtig is of niet. Als voor iemand sociale steun van groot belang is in veerkrachtig zijn, dan kan het wegvallen van sociale steun een invloed hebben op de veerkracht van die persoon. Voor een ander persoon kan weer iets anders gelden. We weten bijvoorbeeld al lang dat chronische stress in de kindertijd blijvende negatieve effecten kan hebben in iemands leven als we het hebben over veerkracht. Chronische paraatheid van je brein zorgt voor veranderingen in hersenstructuren. Dat is ook zo bij volwassenen als ze te lang onder druk staan en stress gebukt gaan.
Als stress te lang duurt, dan is het cortisol gehalte in je lichaam verhoogd. Cortisol is een belangrijk stresshormoon. Het is feitelijk onmisbaar voor je lichaam om goed te kunnen reageren op stressvolle gebeurtenissen. Maar té lang, té veel stress zorgt voor een overproductie aan cortisol waarvan we weten dat het je hersenen aantast. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat een specifiek deel van je hersenen, het ‘angst-centrum’ van je hersenen (de amygdala, voor de liefhebbers) in de overdrive gaat. Het zorgt er ook voor dat dat deel van de hersenen waar je geheugen en leervermogen zit (hippocampus), verandert en trager gaat werken. De hippocampus speelt ook een rol bij het laten afnemen van cortisol in je brein. Als de hippocampus niet goed werkt, dan zal cortisol dus langer in jouw lichaam blijven. Dit is een negatieve spiraal! Er is zelfs bewijs dat je hersenen kunnen krimpen van te veel cortisol…!
Het moge duidelijk zijn dat het belangrijk is om goed met stress om te (leren) gaan en veerkracht te vergroten. Nu veerkrachtig wil niet zeggen dat je dat in de toekomst ook bent. Er zijn verschillende factoren die je minder veerkrachtig kunnen maken. Het overkomt iedereen!
